STVN – đề xuất một số cách thức cắt giảm thủ tục hành chính nhằm tối ưu hóa quá trình đánh giá tác động môi trường và cấp phép môi trường nhằm giúp đơn giản hóa quy trình, tiết kiệm thời gian và chi phí cho nhà đầu tư tăng cường minh bạch và hiệu quả trong quản lý thủ tục hành chính.
Trịnh Xuân Đức, Trần Đức Khánh
ĐẶT VẤN ĐỀ
Vụ Môi trường (VMT) là tổ chức trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường (MNRE), có nhiệm vụ tham mưu, giúp Bộ trưởng thực hiện quản lý nhà nước về: xây dựng và hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia; đánh giá môi trường chiến lược; đánh giá tác động môi trường sơ bộ; đánh giá tác động môi trường; Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong việc tái chế, thu gom và xử lý chất thải từ các tổ chức và cá nhân tham gia sản xuất và nhập khẩu; tổng hợp, báo cáo hoạt động bảo vệ môi trường (Quyết định số 3028/QĐ-MNRE ngày 07/11/2022 của Bộ TN&MT). Do đó, xét theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, VMT đóng vai trò là cơ quan tư vấn, góp phần xây dựng chính sách và đánh giá các chính sách, quy hoạch và thủ tục liên quan đến môi trường (tổ chức chịu trách nhiệm xây dựng, xây dựng, đánh giá chính sách và thực hiện chính sách môi trường), cũng như thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường và phê duyệt.
Cục Kiểm soát ô nhiễm (CKSON) là tổ chức trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường, có nhiệm vụ tham mưu, giúp Bộ trưởng thực hiện quản lý nhà nước về: kiểm soát nguồn ô nhiễm; quản lý chất thải và phế liệu; quản lý chất lượng môi trường; xử lý, phục hồi và phục hồi môi trường; phòng ngừa, ứng phó và giảm nhẹ sự cố môi trường; kiểm soát môi trường; quản lý các chất ô nhiễm khó phân hủy; chứng nhận hoặc công nhận sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường; tổ chức thực hiện các dịch vụ công thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Cơ quan theo quy định của pháp luật (Quyết định số 3026/QĐ-BTNMT ngày 07/11/2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường). Như vậy, xét theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, CKSON là cơ quan hành chính chịu trách nhiệm triển khai, thực thi, kiểm tra, giám sát chính sách và các vấn đề thực tiễn liên quan đến ô nhiễm môi trường, cả về mặt chính sách và thực tiễn thực hiện.
Hình ảnh tiếp nhận thủ tục hành chính
PHÂN TÍCH VỀ ĐTM VÀ GPMT
Trong hệ thống quản lý nhà nước hiện nay của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT), Viện Môi trường (VMT) và Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (CKSON) đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến quản lý và bảo vệ môi trường. Mặc dù có những điểm tương đồng trong quyền hạn và trách nhiệm, nhưng hai cơ quan này vẫn có những khác biệt đáng chú ý.
Đối với việc thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), cả VMT và CKSON đều đảm nhận vai trò quan trọng. Về phần VMT, trách nhiệm của họ là thẩm định ĐTM của các dự án đầu tư, phương án cải tạo và phục hồi môi trường đối với các dự án khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền của Bộ TNMT. Trong khi đó, CKSON tập trung vào hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện công tác ĐTM, đảm bảo rằng các quy định và tiêu chuẩn về môi trường được thực hiện một cách đúng đắn.
Ngoài ra, cả hai cơ quan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cấp phép môi trường (GPMT). VMT, từ vị trí của mình, thường trình Bộ trưởng các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, bao gồm cả quy định về cấp phép môi trường. Điều này phản ánh sự ảnh hưởng và vai trò quan trọng của VMT trong việc xây dựng và thúc đẩy các chính sách và quy định về môi trường. Trong khi đó, CKSON chịu trách nhiệm thẩm định và kiểm tra về cấp giấy phép môi trường, cũng như chứng nhận và đăng ký môi trường. Điều này thể hiện rằng, CKSON phải đảm bảo rằng các hoạt động liên quan đến môi trường được thực hiện theo đúng quy định và quy chuẩn.
Trong quá trình phát triển kinh tế và xã hội, việc đánh giá và bảo vệ môi trường trở thành một ưu tiên hàng đầu, đặc biệt là trong lĩnh vực đầu tư và phát triển dự án. Để thúc đẩy quá trình này một cách hiệu quả, việc cắt giảm thủ tục hành chính là một biện pháp quan trọng, giúp tối ưu hóa quá trình và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư. Để thực hiện điều này, chúng ta cần phân tích nội dung và đề xuất các cách thức cụ thể.
Phân tích nội dung cho thấy rằng có hai thủ tục chính liên quan đến đánh giá và bảo vệ môi trường: Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và Giấy phép môi trường (GPMT). Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) được quy định tại Điều 32 Luật Bảo vệ Môi trường 2020, với mục đích dự đoán và đánh giá tác động của dự án đến môi trường và đề xuất biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu tác động tiêu cực. Trong khi đó, Giấy phép môi trường (GPMT) là giấy tờ xác nhận dự án đáp ứng các quy định về bảo vệ môi trường, được cấp sau khi hoàn thành ĐTM và được cơ quan quản lý nhà nước chấp thuận.
Tương đồng giữa hai thủ tục này nằm ở mục đích chung của việc bảo vệ môi trường và các nội dung cơ bản như đánh giá tác động, biện pháp bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, cũng có những khác biệt đáng chú ý. Đầu tiên, thời điểm thực hiện: ĐTM được thực hiện trước khi cấp GPMT. Thứ hai, mục đích: ĐTM tập trung vào việc dự đoán và đánh giá tác động môi trường, trong khi GPMT xác nhận dự án đã đáp ứng các quy định về bảo vệ môi trường.
Nghiên cứu và phân tích đang là những bước quan trọng để hiểu rõ sự tương đồng và khác biệt giữa ĐTM (Đánh Giá Tác Động Môi Trường) và GPMT (Giấy Phép Môi Trường) trong việc quản lý môi trường. Mặc dù có sự tương đồng về mặt nội dung giữa hai thủ tục này, tuy nhiên, sự khác biệt trong việc thực thi, thẩm định và phê duyệt đã dẫn đến nhiều trở ngại và rắc rối cho các doanh nghiệp.
Trong khi đó, ở các nước tiên tiến như Mỹ, Nhật Bản, các nước thuộc Liên minh Châu Âu, Ôxtrâylia và Trung Quốc, việc quản lý môi trường được thực hiện thông qua các loại GPMT kết hợp với kế hoạch quản lý môi trường của chủ dự án. Chính sách như Chỉ thị IPPC của Liên minh Châu Âu và các quy định tương tự ở các quốc gia khác đã tạo ra một hệ thống quản lý môi trường hiệu quả hơn, tập trung vào việc kiểm soát và phòng ngừa ô nhiễm trong quá trình vận hành hoạt động của các cơ sở.
ĐỀ XUẤT ĐỂ CẮT GIẢM THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
Dựa trên phân tích nêu trên, đề xuất một số cách thức cắt giảm thủ tục hành chính nhằm tối ưu hóa quá trình đánh giá tác động môi trường và cấp phép môi trường:
- Hợp nhất hai thủ tục ĐTM và GPMT. Việc này giúp đơn giản hóa quy trình, tiết kiệm thời gian và chi phí cho nhà đầu tư. Cụ thể, chúng ta có thể bổ sung nội dung đánh giá tác động môi trường vào hồ sơ xin GPMT và căn cứ vào kết quả đánh giá này để cấp GPMT.
- Áp dụng công nghệ thông tin để tăng cường minh bạch và hiệu quả trong quản lý thủ tục hành chính. Việc này cũng giảm thiểu thủ tục giấy tờ, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Chẳng hạn, xây dựng hệ thống thông tin trực tuyến để tiếp nhận và xử lý hồ sơ ĐTM và GPMT, cũng như cho phép nhà đầu tư thực hiện các thủ tục trực tuyến.
- Nâng cao năng lực của cơ quan quản lý nhà nước. Điều này giúp đảm bảo thực hiện hiệu quả các quy định về ĐTM và GPMT, cũng như tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho nhà đầu tư. Cụ thể, tổ chức tập huấn và nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, công chức, cũng như nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát hoạt động bảo vệ môi trường.
- VMT phải thực hiện một cách thông suốt từ quá trình thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐTM và kiểm tra cấp GPMT.
- CKSON chỉ thực hiện chức năng giám sát, kiểm tra và thanh tra việc tuân thủ pháp luật về thực hiện ĐTM, thực hiện GPMT và hoạt động theo đúng Luật BVMT và quản lý hoạt động về môi trường sau khi dự án/nhà đầu tư được phê duyệt ĐTM và được cấp GPMT. CKSON chủ trì kiểm tra, thẩm định cấp lại các GPMT đã hết hạn.
